Alfredo Lara Ãlvarez y Verónica MartÃnez
El ser humano ha tenido siempre la necesidad de expresarse, de mostrar quién es, de preservar de cierta forma una parte de sà mismo, del mundo que lo rodea, de una forma u otra, ya sea con simples señales, jeroglÃficos, tallados, escritos, o plasmas, plasmas de una presencia inerte, de un pensamiento ambiguo o de una simple banalidad que parece cotidiana a los demás.
En este acierto, existen seres con la capacidad de permear y ser permeados con esa esencia que la misma divinidad dotó a algunos, permitiéndoles ver la vida y su dinamismo desde otra arista, asÃ, como una chispa que explota al interior de uno de estos entes, golpetea por salir y manifestarse, expresarse, plasmarse, dote que le fue concedida a MarÃa del Pilar Vidales Sánchez, pintora vallense que estampa en cada pincelada la misma esencia de cada objeto animado e inanimado, de la naturaleza, del ser, de una cultura entera que grita por la necesidad de ser escuchada, de expresar su sangre, sus raÃces, sus colores, su credo su fe y sus deidades.
Dentro de ese tiempo que ocupa a la artista, pudimos platicar con ella para sacarle ese jugo de vida, de su vida misma que requiere ser vertido, que explota en cada célula de su interior por quejarse de ese incesante dolor del corazón, dolor que precisa ser escupido y esculpido, ser emitido y expulsado en cada toque, retoque y pinchazo de los pelillos de la brocha al embelesarse con cada sabor del óleo, de la acuarela, del papel y de su olor.
Portadora de cultura y tradición
Pily, como la conocemos, inició su ambición por esos olores y colores a muy corta edad, mostrando habilidad y afición por un arte que para muchos es un desperdicio y para otros un intento de sobrevivir, pues el mismo Van Gogh demostró que en vida, la pintura no da para comer.
Pilar Vidales se caracteriza por transmitir estos mensajes de la tradición Huasteca en su obra pictórica, y su currÃculum no deja lugar a duda de ello, invitada a nivel nacional e internacional, y actualmente es mostrada una de sus más recientes proyectos en el museo local Tamuantzán, âContrastes, Arte Regional Potosinoâ.
¿Cómo se siente Pilar Vidales de llevar la tradición Huasteca a través de su arte?
âMuy orgullosa, ya lo dije, voy a seguir haciendo ésta tarea, y es lo que he hecho acá en Monterrey, no he necesitado presentar el trabajo de lo que he hecho, solo con presentarme con esa tradición del amor que siento hacia mi cultura, el altar de muertos, es lo que ha abierto las puertas, y eso me caracteriza al momento de presentarme, hubo unos 2 años que me detuve pero creo que este reinicio me permitió volver a expresarme, no tengo que mostrar otra cosa más lo que soyâ.
âPara mÃ, el expresar nuestras tradiciones es lo que me abre las puertas, como dices, es el tema que manejo, y asà me lo solicitan y asà me conocen directores de museos y en donde se me solicita que me presenteâ.
¿El hecho de transmitir señora, festividades como Xantolo, ha sido también como algo personal?
âMira, espiritualmente yo creo que sÃ, me emociona mucho, no he investigado lo que hay en sà detrás de este mito, pero, quizá tenga que ver mucho con el hecho de que lo aprendà de niña y es cuando se absorben las cosas, asà lo mismo de bailar huapango, en las fiestas de mis abuelitos estaba siempre bailando, entonces no puedo escuchar huapango y dejar de bailarlo, pienso que es bien importante que a los niños se les instruya en todo esto y se les dé a conocer la cultura huasteca, no me queda ninguna duda, eso soy, esa es mi raÃz, que cuando uno tiene muy asentado este conocimiento, no tienes ninguna duda, sabes lo que eres y sabes hacia dónde vasâ
¿Dicen que los pintores son como escultores de la realidad, que trasladan al lienzo esa realidad que a veces escapa a la mirada del ciudadano común?
âCreo que es una tarea muy bonita porque en la fealdad que hay en el mundo, la vida es muy ruda, entonces, estamos ahà para contagiar esa belleza que a veces encontramos en muchas cosas donde la gente no lo ve, cada dÃa nos preocupamos por ver algo nuevo, tan solo en las mañanas al abrir los ojos, tenemos esa sensibilidad de irlos abriendo poco a poco y les invito a que se den cuenta que realmente las cosas no son tan difÃciles y deben ver que hay buenas cosas, darse el tiempo de escuchar buena música, de leer, todo esto te va formando y creo que el espÃritu de quienes nos dedicamos al arte de alguna manera, músicos, poetas, y toda esta gente que se dedica al arte, vemos la vida de otra manera pero está al alcance de todo el mundo, buscar esa belleza que ahà está y que podemos apreciarla, solo debe de ponérsele un poco más de atención a las cosas que se nos regala cada dÃaâ.
¿Xantolo tendrá en la obra de Pilar Vidales, una promoción intensa para que la gente no pierda ese clamor de una tradición que significa honrar a los muertos?
âPienso que debe de ser asÃ, lo trato de hacer acá en Monterrey, porque se está generando un interés en las personas de acá, lo puedo ver en las cosas que experimento, el contacto con los niños que me han abierto las puertas para que yo les explique y que les desmenuce de alguna manera todo lo que yo conozco y lo que he ido investigando de esta fiesta y compartirlo, entonces pienso que con mayor razón, nosotros que somos de ahÃ, debemos estar orgullosos de todo nuestro acervo, porque somos una cultura, y culturalmente pesamos lo suficiente para tener ese orgullo y esa convicción de poder compartirlo y preservarlo sobre todoâ.
Pilar Vidales se encuentra en estos momentos también exponiendo una de sus obras en el Teatro Metropolitano de Monterrey, se prepara para una pincelada más, en la que la temática será la infancia, en donde compañeros de la asociación de la Plástica de Monterrey de la que es miembro, se le unirán para colaborar con este bello arte, en este hermoso plasma, en donde infantes harán las veces de protagonistas y espectadores y dicha obra, será objeto de los admiradores del arte en las fechas del 23 de abril al 15 de mayo en aquella ciudad metrópoli.
An inikchik kâwajilom etsâey in koâoyamal i tsâalapil jantâidhaâ kin bijnaâ, ki in olnaâ jitaâ jats, ki in kâaknaâ in pejach jajáâ, kâal a xi kâwajat tin tonÃdh, neâets ka awits kâal tsâubiláb, jeroglificos, tallados, dhuchlab , o plasmas, plasmas a xi yab u yatsnal, jún i tsálap ambiguo o jún i a xi kâ wajat jayej kâ al xi más.
Kâal axéâ, waâats yan jitaâ a xi in ejtowal ani jayej in pidhamal watâbachij pil jitaâ, a xi in tsuâuw jantâodha jats an ejatalab ani ki in tsuâuw pil jantâidhaâ , jats a xi a MarÃa del Pilar Vidales Sánchez in koâoy, , jún i majul ti Valles, a xi in punuwal kâal an majuntaláb in bijnal jantâoj animado e inanimado, kâal an kâijchaj i tsuâutal, jún ejat, i tâajnelchik a xi yab i tsuâumal, ki in olna jantâoney in leâ kin uluw , juta ti tal, an majuntalabil, a xi in lej kâakânal.
Nedhal an tâajnel ani an biyal tâajbilab
Pily, jantâodha ti exlal, in tujchij kâal an niwiwintaláb ani an majuxtaláb tam ti weyej in tamub in tejwaâmedhaâ a xi exlal ani a xi in kâijidhnál an arte po abal xi mas pel jun tâojlab kâibadh ani abal pil jun i tâojlab abal ka kâwayiy ejat, a lej jayej Van Gogh in olnaâ tam ejat, an majultalab yan in bijnal ti kâapul.
Pilar Vidales kâwajadh tsuâudh abal in bijnal i dhuchlab kâal an biyal tâajbilab ti an tsabál an ténekchik kâal in tâojlabil, ani in curriculum yab in jilal nixeâ an káw, kanidh ma ti nacional ani ti internacional, ani xowéâ kâwajat olnab a xi Ãt in tâojlabil ti an museo local Tamuantzán, âContrastes, Arte Regional Potosinoâ.
¿jantâidhaâ ti kâwajat Pilar Vidales abal a nedhal an biyal tâajbilab in tsabál an ténekchik kâal a tâójlabil?
âIn lej kulbel, u uluts, neâets kin kâwajiy ku tâajaâ axéâ an tâójlab, ani jats a xu tâajamal tejeâ ti Monterrey, yab u yejenchal ku olnaâ u tâojlabil, expidh kin kâwajiy kâal an kâanidhomtalab kâal an biyal tâajbilab a xi u atsâal kâal pátal an tâajnel, an altar a xi an tsemelom , jats a xi ti in jampchaman an wiâlebchik, ani jats a xi in bijna mal tam ki in kâwajiy tanaâ, kâwajiy tsáb tamub tam in koyots ani xowéâ tu tujchij junÃl ti in pidhaâ wichiy ku olnaâ a xi u atsâal, yab u kwaâal jantâoj ku olnaâ pil expidh jantâodhaâ nana in jatsâ
âAbal nanáâ, ku uluw jawaâ jats an biyal tâajbilab jats a xi in jebal an wiâlebchik, jantâodhaâ a ulal, jats an a xi biyal u nedhalits, aniâ jats a xi in konchinal ani an antsanaâ jats ti in exlal an directores ti museos ani jutakitsak in kin uchan kin kâwajiyâ
¿kâal an olchixltaláb, an ajibchik etil an santorom, kâwajat jayej expidh abal tatáâ?
ânanaâ u tsalpayal abal anits , u lej kulbetnal, yab u tâajamal an alimtalab kâal nixeâ an biyal tâajnel, po, walam in lej kwaâal abal a xu exlaâ tam ti in tsâikâachej ani kom jast ka exlaâ yan jantâoj, kom etil an bixomtalab huapango, kâal an ajibchik u mámchik etsâey kâwajat bixomchik , jaxtam yab u eltowal ku jila ku atsâaâ an huapango ani ku bixnaâ, u tsalpayal abal lej exbadh abal an tsakam ka exopchin ani ka olchin an tâajnelchik a xi waâats kâal an tsabál an ténekchik, yab u kwaâal jantâoj i tsâalpaxtalab, kom jats nanáâ, jats u tujtalabil, kom tam lej a tsâoâob , yab ka koâoy pil i tsálap, ka exlaâ jitaâ jast tatáâ any a tsâoâob juta ti néâetsâ
¿Uxnal a xu majulchik jats etil a xi in tsâejkal a jun chubax, in watâbal jún i tsuâbilab ti chubax a xi waâats in watâbal in tsuâuxtal ti atiklabchik?
ânanáâ u tsálpayal abal an tâojlab lej alabél kâal a xi waâats ka waâtaâ kâal an tsabál , an ejatalab, tam, u kâwajat tanáâ abal ki waâbanchi an alubéltalab kâal yan jantâoj junti a xi yan i atiklabchik yab in tsuâutal , etsâey u kâwajat tâepidh abal ki tsuâuw jún jantâoj Ãt, expidh tam ki lamaâ i wál tam dhajuw, i kwaâal nixe an tâajnel ki lamaâ kâayum ani u kanál abal ka tâajaâ ti kuentaj abal yab jantâoj itâix ani kwaâal ka tsuâuw abal waâats yab jantâoj lej alwaâ, ka koâoy i kâij abal ka atsâa i kâanilab, ti ajum, patal u kâwajil ka tsâejkan ani un tsalpayal abal a xi kwaâal i ejatal kâal axéâ an tâajnel , an tâénel, poetas, ani patal an atiklab a xi in tâajal an arte, i tsuâutal pil an ejetalab po kâwajat kin bajuw abal patal aaq xi kâwajatchik kâal an tsabal, aliy an alabéltalab a xi tanaâ kâwajat ani neâets ki tsuâuw, expidh kwaâal ki tâaja ti kwentaj an kâicháj a xi tu tsâejwayal â
¿santorom in kwaâal kâal in tâojlabil a Pilar Vidales, jún i olchixtaláb abal an atiklabchik yab ki¿ in kâibaâ an biyal tâajbilab a xi jats an kâaknaxtalab abal an tsâemelomchik?
âu tsálpayal abal jats anits, u leâenchal ku tâajaâ teâ ti monterrey, kom kâwajat in leânal an atiklabchik , u ejtowal ku tsuâuw kâal a xu tâajal, kâal an tsakamchik u ejtowamal ku exópichi patal a xi nanáâ u exlal ani xi u aliyamal kâal axéâ an ájib ani ku olnaâ tam u tsalpayal abal lej exbadh, wawáâ abal tanaâ u kâwajil, kwaâal ku kâwajiy lej kulbel kâal xi dhayamal, kom pel wawáâ jún i cultura ani i lel tsalpayal kâal i kulbeltalab kâal i tsapÃk abal ki olnaâ ani ki beletnaâ â
Pilar Vidales kâwajat xoweâkâij in olnal in tâojlabil ti an Teatro Metropolitano de Monterrey, kâwajat in ti in tsâejakal pil i majuxtalab, junti neâets ki in tsâejka abal an tsakamhik, jun ti in juntalchik kweneâ kâal an Plástica ti Monterrey jun ti jajáâ kâwajat, neâets ka tamkun abal ki in tsâejkaâ axeâ i alabél arte, jun ti aan an tsakamchik neâets ki in tâajaâ ti protagonista ani ti tsuâúbix kâal an tâojlab, neâets ki in tsuâuw an arte kâal an 23 ti abril ma ti 15 ti mayokâañ ti nixeâ an tsabál bichow metrópoli.
emsavalles© 2006 - 2024 Todos los derechos reservados. Queda prohibida la publicación, retransmisión, edición y cualquier otro uso de los contenidos sin previa autorización.
Emsavalles Publicidad, Escontría, 216-A, Zona Centro, Ciudad Valles, S.L.P. Tel:481-382-33-27 y 481-381-72-86. emsavalles@hotmail.com. contabilidad@emsavalles.com
No. de Certificado de Reserva Otorgado por el Instituto Nacional del Derecho de Autor: 04-2021-071615041800-203