Viernes, 19 de Abril de 2024
CIUDAD VALLES, S.L.P.
DIRECTOR GENERAL.
SAMUEL ROA BOTELLO
Semana del 17 de Abril al 23 de Abril 2015

Los alimentos de la Huasteca son tradicionales para el consumo familiar

Los alimentos de la Huasteca son tradicionales para el consumo familiar

Verónica Martínez Venancio



Los alimentos que se puede encontrar en la Huasteca son una tradición en el consumo familiar pero hay quienes aún no tienen el conocimiento de su existencia.

En la región de la Huasteca Potosina existe gran variedad de alimentos y plantas comestibles, pero hay personas que desconocen su preparación o incluso el hecho de que pueden ser consumidos.

La comida que hay en la región, es costumbre en su consumo para los habitantes del lugar, ya que se puede encontrar cerca de la casa donde habitan las personas o por que ellos mismos lo han sembrado estos alimentos y así adquirirlo por un precio no tan alto en la preparación.

Los alimentos que se dan de acuerdo a la temporada en esta región de la Huasteca son los pemoches, las chochas, los jacubes, los nopales, el suyo y el palmito, estos son los más comunes con respecto que se han consumido durante mucho tiempo y son lo más conocidos. Además existen otros alimentos consumibles que se pueden encontrar en los mercados durante todo el año.

El suyo es uno de los vegetales que se da más en lugares rurales, en partes altas, y húmedas, se consume revolviéndolo con los frijoles, con la masa, y así mismo se puede elaborar una torta con huevo con estas hojitas.

Otra planta típica de la comida rural en la Huasteca, es el pemoche, al igual que también se le conoce la flor de el pemoche, se guisa con chile rojo, con ajonjolí, para preparar tamales, entre otros.

El palmito, que es el corazón de las palmeras, tiene un sabor dulce cuando se consume al momento de haberlo sacado y existe una gran variedad de guisos que se pueden realizar con este alimento.

Los nopales se preparan al gusto de cada quien, alimento más conocido en la Huasteca Potosina. El jacube, es otra planta que se da en esta región y es similar a los nopales e igual de rico como éstos. Su preparación será de acuerdo al gusto para consumirlas, ya sea con chile rojo o con masa.

Otro fruto que es producido en la zona y que es comestible al prepararlo en guisos son las chochas, ésta, es la flor del izote y con ella se pueden preparar diversos guisos de acuerdo al gusto de cada persona. Puede variar el costo de este alimento, dependiendo del tamaño y puede ser de 15 a 30 pesos.

En la Huasteca potosina hay diversas plantas y frutos que pueden ser consumidos, y que son buenos y recomendables para la salud, con los que se preparan platillos ricos para la familia con bajos costos, han venido desde tiempo atrás sobre el consumo de estos alimentos que crecen en esta región como es el pemoche, el suyo, el palmito, y los jacubes y pueden encontrarse en los mercados locales de acuerdo a la temporada.


K’apnelchik a xi wa’ats ti an tsabál an tének jats jún i biyal k’apuwal abal an yanel po wa’ats a xi yab in exlal max wa’ats.

K’al an kwenchalab ti an tsabál an tének ti tampots’ots’ wa’ats pilchik i k’apnél ani i
ts’ojól a xi u k’apuwab, po wa’ats i atiklabchik a xi yab in exlál jant’odha’ ki in ts’ejka’ o max u ejtowab ka k’apuwat.

An k’apnélchik a xi wa’ats k’al an kwenchalab, ets’ey k’wajatits abal ki in k’apuw an k’wajilomchik, jats kom in ejtowal ki in ela’ utal ti in k’ima’ an atiklabchik o kom jajá’chik in t’ayamal an k’apnélchik ani u kalele tsa’at in jalbíl tam ka ts’éjka’ axé’ an k’apnél.

An k’apnélchik a xi u wa’tsinál ti k’ij k’al axé’ in kwenchal an ténekchik jatschik an jutuku’, in witsíl an k’óyol, an xak’ub, an pak’ak’, an dhúyu’, ani an palmito, axé’chik jats a xi lej u k’apuwab ma ti biyalits ti an k’ij ani jats a xi u lej exláb. Jayej wa’ats pilchik i k’apnél a xi u k’apuwab u awil ka ela’ ti an nujnélchik ti in patál an tamub.

An dhuyu’ pel jún i vegetales a xi u wa’atsinal jun ti yab pulikchik an xé’tsintaláb, junti pejach ts’énlidh ani junti ats’uts’úl, u k’apuwab xáluludh k’al i tsanak’w, k’al i k’óyej, ani antsana’ jayej ka ejtow ka ts’ejka i torta k’al i dhak’chuk’ k’al axé’ an ts’ojól.

Pil jayej i k’apnél a xi wa’ats ti an kwenchal tének, jats an jutuku’, antsana’ jayej u uchnal in witsilil an te’ jutuku’, u ts’ejkab k’al an tsák’íts, k’al i dhakpén , aní jayej abal ka ts’ejkan ti i kwats’ám, ani pil yan jant’oj.

An palmito, jats in ichich an apats’, in kujúw tsí’ik tam ka k’apat tam it kotodh ani kadháb, wa’ats pilchik jant’odha u ne’ets ka ejtowab ka ts’ejka’ abal k’al axé’ an k’apnél.

An pak’ak u ts’ejkab jant’odha’ jún in le’, jats an k’apnel a xi u lej exláb ti an tsábal an ténekchik ti tampots’ots’. An xák’ub, jats pil jún a xi u wa’tsinal k’al k’al axé’ an tsabál ani jayets’ej ka tsú’uw ejtil an pak’ak ani jayetsej in kujúw. U ts’éjkab jant’odha’ jún in le’ ki in k’apuw, k’al i tsákits o k’al i k’óyej.

Pil i waliláb a xi u wa’tsinal ti an xe’tsintaláb ani xi u k’apuwáb tam ka ts’ejkan ti k’apnél jast in witsíl an k’oyol ani k’al nixe’ ne’ets u awil ka ts’ejká pilchik i k’apuxtaláb jant’odha’ in le’ an atiklabchik, Wa’ats pilchik in jalbil k’al axé’ an k’ampnél , jant’odha’ in puwél ani wa’ats ti laju’bó’ ma jún inik laju’ in jalbil.

Al in tsabálil an ténekchik ti tam pots’ots’ wa’ats pilchik i ts’ójol a xi u áwil ka k’apuwat, kújuw ani lej exbadh abal ki k’wajiy alwa’, jats tu ts’éjkab an kújuw k’apnél abal ta yanetal k’al we’ i jalbíl, che’ének ma ti biyalits k’a k’apuwat axé’chik i k’apnél a xi wa’tsinal tejé’ an kwenchaláb kom ejtil an jutuku’, an dhuyu’ an palmito, a ni an xák’ub ani u awíl ka ela’ ti an nujnelchik utál jats jayek k’al an k’ij tam wa’ats.

 


emsavalles© 2006 - 2024 Todos los derechos reservados. Queda prohibida la publicación, retransmisión, edición y cualquier otro uso de los contenidos sin previa autorización.
Emsavalles Publicidad, Escontría, 216-A, Zona Centro, Ciudad Valles, S.L.P. Tel:481-382-33-27 y 481-381-72-86. emsavalles@hotmail.com. contabilidad@emsavalles.com
No. de Certificado de Reserva Otorgado por el Instituto Nacional del Derecho de Autor: 04-2021-071615041800-203 04-2022-080212185100-30.